Javascript'de Senkron ve Asenkron kavramlari

Bu yazida Javascript de birbirine karisan bu iki kavramin detayli incelemesini bulacaksiniz.

Oncelikle senkronu ve asenkronu paralellik ile karistirmayiniz. Bu yanlis dusunmeseye sebebiyet veriyor herbiri farkli kavramlardir.

Kelime etimolojisi

Sun Grekçede birlikte, Khronos ise zaman demek yani ayni zamana ait olma anlamina geliyor. Ayni zaman dilimini kullanma gibi de dusunebiliriz. https://www.etymonline.com/word/synchronous

Senkron (Synchronous) Nedir ?

Turkce olarak eszamanli demektir. Sira icerisinde calisirlar. Ornegin yurume eylemi senkron bir eylemdir. Sol ayak ve sag ayak hareketleri birbiri ardina gelir.

Asenkron (Asynchronous) Nedir ?

Turkce olarak eszamansiz demektir. Sira icerisinde bulunmazlar. Ornegin herkesin saat 9 da ise geldigini dusunelim. Kapidan ilk kimin gececeginin tam olarak bir garantisi yoktur. Kimisi biraz gec gelebilir. Bir nevi zamanlama ve siralama bakimindan duzensizlik mevcuttur.

Temel bigiler

• Callstack: Calistirilacak fonksyionlar listesi.
• Microtask queue: Promise.callback queueMicrotask process.nextTick.
• Macrotask queue: setTimeout, setInterval, setImmediate, diger Web API fonksiyonlari.
• Web API: Tarayicinin bize sagladigi servisler.

Event Loop

Callstack ve Queue lari kontrol eder. Calisma sekli ve sirasi su sekildedir.

1. Callstack de bulunan siradaki fonskyionu calistir.
2. Callstack bitti ise Microtask Queue ya gec ve siradaki fonksiyonu callstack e tasi.
3. Microtask Queue bitti ise Macrotask Qeueue yu kontrol et siradaki fonksiyonu Callstack e tasi.

Bu yuzden eger callstack de bekleyen bir fonksiyon varsa Queue daki fonksiyonlar bekleyecektir.

Web API ile JS Runtime

Bizim yazdigimiz disardan service kullanmayan fonksiyonlar. Direk JS Runtime ile callstack e atilir. Fakat setTimeout gibi fetch, request gibi fonksiyonlar Web API uzerinde sunulur dolayisyila Web API uzerinden kullanidigimiz fonskiyonlari callback ile kullaniriz. Cunku bu fonksiyonlar asenkrondur ve belirttigimiz islem gerceklestiginde turune gore Microtask veya Macrotask Queue ya duserler. Daha sonrada callstack tamamlandiginda Queue da bekleyen fonksiyonlar Callstack e alinip execute edilirler.